سقف تیرچه بلوک، راهنمای اجرا و نکات مهم آن

تیرچه بلوک، یکی از روش‌های پرکاربرد در ساخت سقف‌های ساختمان‌ها است که برای ساخت سقف‌های سبک، مقاوم و اقتصادی استفاده می‌شود. این نوع سقف‌ها به دلیل قابلیت‌های ویژه‌ای که دارند، در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی ترجیح داده می‌شوند. در پروژه‌های ساختمانی ایران، سقف تیرچه بلوک به دلیل سرعت اجرا و هزینه کمتر، یکی از پرکاربردترین روش‌های ساخت محسوب می‌شود. تیرچه بلوک به دلیل ویژگی‌های خاص خود می‌تواند در برابر فشارهای مختلف، از جمله بارهای مرده و زنده، مقاومت کند.

اجزای تشکیل دهنده‌ی سقف تیرچه بلوک

اگر بخواهیم تعریفی برای تیرچه بلوک بیان کنیم باید بگوییم که تیرچه بلوک نوعی دال یک طرفه است که معمولا در آپارتمان‌های چند طبقه مورد استفاده قرار می‌گیرد. سقف تیرچه بلوک از دو بخش اصلی بلوک و تیرچه تشکیل شده است. این نوع سقف از سه جزء اصلی تشکیل می‌شود:

تیرچه: تیرچه یکی از اعضای اصلی سقف است و وظیفه انتقال بارهای سقف به دیوارها یا ستون‌ها را بر عهده دارد. تیرچه‌ها به سه دسته تیرچه کرومیت، تیرچه بتنی و تیرچه صنعتی تقسیم می‌شوند.

بلوک‌: بیشتر وظیفه قالب‌بندی در سازه را بر عهده دارد. این المان‌های پرکننده بین تیرچه‌ها قرار می‌گیرند و معمولاً از جنس بتن سبک، سفال یا پلی‌استایرن ساخته می‌شوند.

میلگرد افت حرارت: برای جلوگیری از تنش‌های حاصله از افت و خیزهای حرارتی این میلگردها در فاصله حداقل 20 تا 25 سانتی به طور عمود بر هم در قسمت بالای سقف نصب می‌شوند.

بتن‌ریزی: پوششی که بر روی تیرچه‌ها و بلوک‌ها ریخته می‌شود تا سقف یکپارچه و مقاوم شود.

این نوع سقف به دلیل کاهش مصرف بتن و عملکرد مناسب در برابر زلزله، انتخابی مناسب در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی است.

مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک

در ادامه، مراحل اجرای این سقف را به طور کامل توضیح می‌دهیم:

1. شاسی‌کشی و قالب‌بندی تیرهای سقف

اولین مرحله در اجرای سقف تیرچه بلوک، زیرسازی یا همان شاسی‌کشی است که با استفاده از قوطی‌های فلزی ۴×۸ یا لوله‌های داربستی سایز ۲ انجام می‌شود. برای این کار، ابتدا ارتفاع موردنظر مشخص شده و سپس شاسی‌کشی انجام می‌شود. مراحل اصلی این بخش شامل موارد زیر است.

• بستن لوله‌های داربستی به ریشه ستون در دو طرف دهانه تیر.
• استفاده از سیم قالب‌بندی (سیم ۲.۵) برای تثبیت لوله‌ها.
• تنظیم تراز لوله‌ها جهت جلوگیری از اختلاف سطح.
• نصب جک‌های صلیبی زیر لوله‌ها با فاصله ۸۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر، بسته به وزن تیر.

نکته: در صورت عدم رعایت تراز، ممکن است سقف در آینده دچار ترک یا نشست شود.

2. نصب قالب تیرها

پس از شاسی‌کشی، قالب‌بندی تیرها انجام می‌شود. این قالب‌ها می‌توانند فلزی، پلاستیکی یا چوبی باشند. نکات مهم در این مرحله:

• سطح روی قالب باید هم‌تراز با بتن ستون باشد.
• در صورتی که تیرهای همجوار در یک چشمه قرار دارند، ارتفاع قالب باید تنظیم شود تا بتن‌ریزی یکپارچه بماند.
• استفاده از روغن قالب برای جلوگیری از چسبندگی بتن به قالب.

نکته: در تیرهایی که دارای آویزهای متفاوت هستند، بتن‌ریزی باید مطابق بلندترین ارتفاع انجام شود تا ضخامت مقطع تیرها کاهش پیدا نکند.

3. آرماتوربندی تیرها

بعد از قالب‌بندی، نوبت به آرماتوربندی تیرها می‌رسد که مطابق نقشه‌های اجرایی انجام می‌شود. مراحل این بخش شامل:

• خم و برش خاموت‌ها با درنظر گرفتن پوشش بتن (حداقل ۳ سانتی‌متر).
• خم کردن دو سر آرماتورهای طولی برای افزایش گیرایی بتن.
• رعایت اورلب (هم‌پوشانی) میلگردهای شبکه بالا و پایین.
• اجرای خاموت‌های چشمه اتصال برای استحکام تیرها.

نکته: در صورتی که تعداد آرماتورهای تقویتی زیاد باشد، اجرای آن‌ها در دو مرحله توصیه می‌شود تا بتن‌ریزی و ویبره بهتر انجام شود.

4. تیرریزی و بلوک‌گذاری سقف

در این مرحله، تیرچه‌ها در فواصل مناسب روی تیرهای سقف قرار می‌گیرند. نکات اجرایی این مرحله:

• طول تیرچه‌ها باید از هر طرف ۱۵ سانتی‌متر بیشتر از دهانه باشد.
• بازرسی تیرچه‌ها پیش از بتن‌ریزی (مطمئن شدن از عدم جوشی بودن میلگردهای تحتانی).
• بلوک‌گذاری بین تیرچه‌ها به نحوی که از تماس مستقیم بتن با قالب جلوگیری شود.
• اجرای میلگردهای عرضی در دهانه‌های بیش از ۴ متر.

نکته: دو سر تیرچه‌ها باید بدون بتن باشد تا پس از بتن‌ریزی، اتصال یکپارچه‌ای بین بتن سقف و تیر ایجاد شود.

5. آرماتوربندی حرارتی سقف

برای جلوگیری از ترک‌خوردگی بتن، میلگردهای حرارتی اجرا می‌شوند:

• میلگردهای هم‌جهت با تیرچه‌ها با فاصله ۵۰ سانتی‌متر.
• میلگردهای عمود بر تیرچه‌ها با فاصله ۲۵ سانتی‌متر.
• در صورت وجود تیرچه‌های ساق بلند، نیازی به اجرای میلگرد حرارتی اضافه نیست.

نکته: فاصله میلگردهای حرارتی از فوم سقفی باید حداقل ۳ سانتی‌متر باشد.

6. نصب جک‌های نگهدارنده

جک‌های صلیبی برای تثبیت تیرچه‌ها زیر آن‌ها قرار می‌گیرند. این جک‌ها باید:

• با توجه به بار سقف و نقشه اجرایی، در فواصل استاندارد تنظیم شوند.

نکته: جک‌های نگهدارنده برای جلوگیری از خیز تیرچه‌ها و حفظ تراز سقف ضروری هستند.

7. بتن‌ریزی سقف

آخرین مرحله، بتن‌ریزی سقف تیرچه بلوک است. نکات مهم در این مرحله:

• بتن باید با عیار مناسب (معمولاً ۳۵۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب) تهیه شود.
• بتن‌ریزی به صورت یکنواخت و پیوسته انجام شود تا از ایجاد درز سرد جلوگیری شود.
• استفاده از ویبره برای خروج هوا و جلوگیری از کرمو شدن بتن.
• عمل‌آوری بتن با آب‌پاشی منظم برای جلوگیری از ترک‌خوردگی.

نکته: در مناطق گرم، برای جلوگیری از تبخیر سریع آب بتن، از پوشش‌های مرطوب یا کیورینگ استفاده شود.

مزایا و معایب سقف تیرچه بلوک

مزایای سقف تیرچه بلوک

1. کاهش هزینه‌های اجرایی: یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده گسترده از سقف تیرچه بلوک، مقرون‌به‌صرفه بودن آن است. این سیستم به دلیل استفاده از تیرچه‌های پیش‌ساخته و بلوک‌های سبک، هزینه اجرای کمتری نسبت به روش‌هایی مانند دال بتنی یا کامپوزیت دارد.
2. عایق‌بندی مناسب: با استفاده از بلوک‌های یونولیتی یا سفالی، این سقف‌ها می‌توانند نقش عایق حرارتی و صوتی را ایفا کنند. بلوک‌های یونولیتی به دلیل ساختار متخلخل خود، میزان انتقال حرارت و صدا را کاهش داده و مصرف انرژی در ساختمان را بهینه می‌کنند.
3. وزن کمتر و کاهش بار مرده ساختمان: وزن پایین این نوع سقف باعث کاهش بار مرده ساختمان می‌شود که در نهایت منجر به کاهش فشار بر روی فونداسیون و سازه می‌شود. این امر به‌ویژه در مناطقی که خطر زلزله وجود دارد، اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که وزن کمتر سقف، نیروی زلزله وارد بر سازه را کاهش می‌دهد.
4. سرعت بالای اجرا: از آنجایی که تیرچه‌ها به‌صورت پیش‌ساخته تولید می‌شوند و نیاز به قالب‌بندی پیچیده ندارند، سرعت اجرای سقف تیرچه بلوک بسیار بالاست. به همین دلیل، این سقف گزینه‌ای ایده‌آل برای پروژه‌هایی است که نیاز به تکمیل سریع دارند.
5. کاهش مصرف مصالح ساختمانی: در مقایسه با روش‌هایی مانند دال بتنی، سقف تیرچه بلوک مصرف بتن و میلگرد کمتری دارد. این موضوع نه‌تنها به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند، بلکه تأثیرات زیست‌محیطی ناشی از تولید بتن و فولاد را نیز کاهش می‌دهد.
6. مقاومت مناسب در برابر زلزله و آتش‌سوزی: با اجرای صحیح و استفاده از مصالح استاندارد، این سقف‌ها مقاومت مناسبی در برابر آتش‌سوزی و زلزله دارند. البته، این مقاومت وابسته به رعایت نکات اجرایی و استفاده از تیرچه‌های استاندارد است.
7. امکان اجرای همزمان چند سقف: در پروژه‌هایی که چندین سقف به‌صورت همزمان اجرا می‌شوند، سقف تیرچه بلوک انتخاب مناسبی است. زیرا نیازی به استفاده از جک‌های زیر سقفی ندارد و باعث کاهش زمان ساخت پروژه می‌شود.

معایب سقف تیرچه بلوک

1. محدودیت در دهانه‌های بزرگی: کی از معایب اصلی این سقف، محدودیت در پوشش دهانه‌های بزرگ‌تر از ۸ متر است. در چنین مواردی، استفاده از روش‌های دیگری مانند دال بتنی یا کامپوزیت توصیه می‌شود.
2. احتمال شکستگی تیرچه‌ها: در حین حمل و نقلاز آنجایی که تیرچه‌ها به‌صورت پیش‌ساخته در کارگاه‌های مختلف تولید می‌شوند، در صورت جابجایی غیراصولی ممکن است دچار شکستگی شوند که این موضوع بر کیفیت و ایمنی نهایی سقف تأثیر می‌گذارد.
3. ضعف در صلبیت: نسبت به سقف‌های دیگرسقف تیرچه بلوک در مقایسه با سقف دال بتنی یا کامپوزیت، صلبیت کمتری دارد. این موضوع می‌تواند در برخی پروژه‌ها که نیاز به صلبیت بالا دارند، محدودیت ایجاد کند.
4. امکان استفاده از مصالح غیراستاندارد: در برخی موارددر برخی کارگاه‌های غیراستاندارد، ممکن است از میلگردهای تکه‌شده و جوش‌خورده در تولید تیرچه‌ها استفاده شود که باعث کاهش مقاومت سقف خواهد شد. بنابراین، بررسی کیفیت مصالح قبل از اجرا ضروری است.
5. ناهماهنگی در بتن‌ریزی: از آنجایی که بتن‌ریزی در دو مرحله انجام می‌شود (ابتدا بتن تیرچه‌ها و سپس بتن سقف)، ممکن است ناهماهنگی‌هایی در اتصال این دو بخش ایجاد شود که بر مقاومت کلی سقف تأثیر منفی بگذارد.

مقایسه تیرچه بلوک با سایر سیستم‌های سقف‌سازی

ویژگی ها	تیرچه بلوک	دال بتنی	سقف کامپوزیت
وزن سازه	سبک	سنگین	متوسط
هزینه اجرا	کم	زیاد	متوسط
سرعت اجرا	بالا	پایین	متوسط
مقاومت در برابر لرزش	خوب	عالی	عالی

 

خرید و قیمت تیرچه بلوک

در هنگام خرید تیرچه بلوک، توجه به عواملی مانند نوع مصالح، کیفیت تولید و ابعاد تیرچه و بلوک ضروری است. قیمت تیرچه بلوک بسته به اندازه، جنس مصالح و منطقه فروش متغیر خواهد بود.

کیفیت مصالح به‌کاررفته در تمامی اجزای سقف، از جمله میلگرد، بتن، بلوک و تیرچه، باید با دقت بررسی شود. طبق توافق سازمان نظام مهندسی با اداره استاندارد استان تهران در سال ۱۳۹۵، تولیدکنندگان موظف به استفاده از مصالح مرغوب و استاندارد در کارگاه‌های تولیدی خود شدند.

تیرچه پایدار به‌صورت مستمر کیفیت مصالح مورد استفاده در تیرچه‌ها را از طریق آزمایش‌های مختلف ارزیابی کرده و تا لحظه تحویل، سلامت و استحکام آن‌ها را تضمین می‌کند.

نکات مهم هنگام خرید تیرچه بلوک

1. بررسی کیفیت بتن و میلگردهای استفاده‌شده در تیرچه‌ها
2. انتخاب بلوک‌های سبک و مقاوم در برابر آتش‌سوزی
3. اطمینان از استاندارد بودن محصولات و تطابق با مقررات ملی ساختمان

فروش تیرچه بلوک ارزان

اگر به‌دنبال تیرچه بلوک با قیمت مناسب و کیفیت عالی هستید، تیرچه پایدار انتخابی بی‌رقیب است. با خرید مستقیم از کارخانه و ارسال سریع به محل پروژه‌، ما مطمئن می‌شویم که تمامی نیازهای شما به‌خوبی برآورده می‌شود. همین امروز از تیرچه پایدار خرید کنید و از مزایای بی‌نظیر آن بهره‌مند شوید.

برای اطلاع از قیمت تیرچه و مشاوره رایگان با کارشناسان ما تماس بگیرید.

نکات اجرایی و استانداردها

1. نحوه قرارگیری تیرچه‌ها در دهانه‌های مجاور و موازی

در سقف‌های تیرچه بلوک، جهت قرارگیری تیرچه‌ها نقش مهمی در توزیع بار و افزایش استحکام سقف دارد. بر اساس اصول مهندسی سازه، در دهانه‌های موازی و مجاور، تیرچه‌ها باید عمود بر هم قرار گیرند تا بارهای وارد شده به سقف به‌صورت یکنواخت در دو جهت مختلف پخش شود.

دلایل عمود بودن تیرچه‌ها در دهانه‌های مجاور:

✅ توزیع متعادل بار: اگر تیرچه‌ها در یک جهت باشند، تمام بار به یک تیر یا یک راستا منتقل می‌شود، اما با عمود کردن آن‌ها، تنش در بین تیرهای مختلف تقسیم می‌شود.
✅ افزایش پایداری سقف: این چینش باعث جلوگیری از تمرکز تنش در یک جهت خاص و کاهش احتمال خیز یا ترک‌خوردگی سقف می‌شود.
✅ بهبود عملکرد در برابر زلزله: در صورت وقوع زمین‌لرزه، نیروهای لرزه‌ای به طور متقارن‌تری در کل سقف توزیع شده و از تخریب ناگهانی جلوگیری می‌شود.
✅ استفاده بهینه از مصالح: این روش باعث کاهش نیاز به تقویت اضافی سقف و در نتیجه صرفه‌جویی در هزینه‌های اجرایی می‌شود.

2. استفاده از ژوئن در سقف تیرچه بلوک

ژوئن (Joon) یا کلاف میانی یک عضو بتنی است که در سقف‌های تیرچه بلوک برای افزایش استحکام و کاهش تغییر شکل (خیز) سقف به کار می‌رود. ژوئن به عنوان یک تیرک کمکی بین تیرچه‌ها قرار می‌گیرد و موجب توزیع یکنواخت بارهای سقف و کاهش ترک‌خوردگی بتن می‌شود.

دهنه‌های بالای 4 متر

• • در دهانه‌های بزرگ‌تر از 4 متر، طول تیرچه‌ها افزایش می‌یابد که ممکن است باعث خیز بیش از حد سقف یا ترک‌خوردگی بتن شود. به همین دلیل، استفاده از حداقل یک ژوئن در این شرایط ضروری است.

دهنه‌های بین 5.5 تا 7 متر

• • در این بازه، سقف تحت تنش بیشتری قرار می‌گیرد، بنابراین برای جلوگیری از تغییر شکل و بهبود عملکرد سازه، استفاده از دو ژوئن الزامی است. این دو ژوئن به صورت متقارن در طول دهانه قرار می‌گیرند تا بارهای واردشده را بهتر توزیع کنند.

مزایای استفاده از ژوئن:

✔ جلوگیری از خیز بیش از حد سقف
✔ افزایش استحکام و یکپارچگی سقف
✔ کاهش ترک‌های ناشی از انبساط و انقباض
✔ بهبود عملکرد سقف در برابر زلزله و ارتعاشات

3. فاصله استاندارد بین تیرچه‌ها در سقف تیرچه بلوک

یکی از مهم‌ترین فاکتورها در اجرای سقف تیرچه بلوک، فاصله بین تیرچه‌ها است که به دلیل استاندارد بودن ابعاد بلوک‌های پلی‌استایرن (یونولیت) معمولاً 50 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود.

🔹 در چه شرایطی فاصله تیرچه‌ها تغییر می‌کند؟

• اگر فاصله بین تیرچه‌ها بیش از 50 سانتی‌متر شود، باید از بلوک‌های یونولیت عریض‌تر (حداکثر 70 سانتی‌متر) استفاده کرد.
• فاصله بیش از 70 سانتی‌متر ممکن است باعث کاهش استحکام سقف و افزایش خیز (افتادگی) شود.
• رعایت استاندارد فاصله تیرچه‌ها باعث افزایش ایمنی و دوام سقف خواهد شد.

4. عدم اتصال تیرچه به تیر اصلی

در اجرای سقف تیرچه بلوک، نباید تیرچه‌ها را مستقیماً به تیر اصلی چسباند. دلیل این موضوع، رعایت سطح مقطع استاندارد سقف است که در طراحی سازه لحاظ شده است.

✅ مشکلات اتصال تیرچه به تیر اصلی:
❌ افزایش سطح مقطع سقف: طراحی سازه معمولاً برای سطح 50×50 سانتی‌متر انجام می‌شود. اگر تیرچه‌ها به تیر اصلی بچسبند، سطح مقطع افزایش یافته و ممکن است محاسبات سازه‌ای را دچار مشکل کند.
❌ توزیع نامتعادل بار: در صورت اتصال تیرچه به تیر اصلی، بارهای سقف به‌درستی در کل سازه توزیع نمی‌شوند و ممکن است باعث ترک‌خوردگی یا نشست سقف شود.

5. ضخامت سقف و تأثیر آن بر طراحی سازه

✅ ضخامت سقف تیرچه بلوک باید حداقل 30 سانتی‌متر باشد. این مقدار بسته به طول دهانه و میزان باری که به تیر وارد می‌شود، توسط طراح سازه محاسبه می‌گردد.

🔹 اهمیت رعایت ضخامت استاندارد سقف:
✔ ضخامت کمتر از مقدار استاندارد باعث کاهش استحکام و ایجاد ترک در سقف می‌شود.
✔ ضخامت بیش از حد نیز باعث افزایش وزن مرده سازه و افزایش هزینه‌های اجرایی می‌شود.
✔ در دهانه‌های بزرگ‌تر، ضخامت سقف باید بر اساس محاسبات مهندسی افزایش یابد.

6. میلگرد اُدکا در سقف تیرچه بلوک

یکی از بخش‌های مهم در اجرای سقف تیرچه بلوک، میلگرد اُدکا (اتکا) است که برای افزایش استحکام سقف و جلوگیری از ترک‌خوردگی در نقاط بحرانی به کار می‌رود.

میلگرد اُدکا (اتکا) یک نوع میلگرد خم‌شده است که در دو طرف تیرچه‌ها در محل تکیه‌گاه‌ها قرار می‌گیرد. این میلگرد با ایجاد اتصال مناسب بین تیرچه و تیر اصلی، باعث بهبود عملکرد سقف در برابر بارهای وارده می‌شود.

✅ وظیفه اصلی میلگرد اُدکا:

• جلوگیری از شکست برشی در محل اتصال تیرچه به تیر اصلی.
• افزایش مقاومت تیرچه‌ها در ناحیه تکیه‌گاهی.
• کمک به تقویت برش و کشش در ناحیه تکیه‌گاه‌ها.
• جلوگیری از ترک‌خوردگی بتن در نواحی اتصال.

محل قرارگیری میلگرد اُدکا

✅ میلگرد اُدکا در دو طرف هر تیرچه و روی تیر اصلی (در محل تکیه‌گاه) اجرا می‌شود.

🔹 نحوه اجرای اُدکا:

1. در انتهای تیرچه‌ها، در محل تکیه‌گاه روی تیر اصلی قرار می‌گیرد.
2. خم میلگرد اُدکا باید حداقل 45 درجه باشد تا مقاومت کافی در برابر نیروهای برشی ایجاد کند.
3. قسمت افقی اُدکا باید در قسمت بالایی تیرچه قرار بگیرد تا درگیری بتن و میلگرد به درستی انجام شود.
4. میلگرد اُدکا باید با میلگردهای کششی و خاموت‌های تیر اصلی درگیر شود.

🔹 ابعاد و قطر میلگرد اُدکا:

• قطر میلگرد اُدکا معمولاً 10 یا 12 میلی‌متر است که بر اساس طراحی سازه تعیین می‌شود.
• طول قسمت افقی میلگرد باید حداقل 40 تا 50 سانتی‌متر باشد تا اتصال مناسب ایجاد کند.

جمع بندی

سقف تیرچه بلوک به دلیل وزن سبک، قیمت مناسب و اجرای سریع، یکی از پرکاربردترین روش‌های اجرای سقف در ساختمان‌سازی است. با این حال، دقت در اجرا، استفاده از مصالح باکیفیت و رعایت استانداردهای فنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگر به دنبال یک گزینه مقرون‌به‌صرفه و کاربردی برای پروژه ساختمانی خود هستید، سقف تیرچه بلوک می‌تواند انتخابی ایده‌آل باشد. برای تأمین تیرچه بلوک با کیفیت و قیمت مناسب، تیرچه پایدار بهترین گزینه برای شماست.